James Webb Kosmik Teleskopunun məlumatları, kainatın ilkin dövrlərinə dair mövcud anlayışları alt-üst edir. İsveçrədə yerləşən Cenevrə Universitetinin rəhbərliyi ilə aparılan yeni tədqiqatda alimlər Böyük Partlayışdan cəmi 1 milyard il sonra mövcud olan və demək olar ki, Süd Yolu qədər böyük olan 3 nəhəng qalaktika aşkar ediblər. Bu qalaktikalar qırmızı tonlarda olduqları üçün “Qırmızı Canavarlar” adlandırılıb. Uzun illər boyunca alimlər qalaktikaların formalaşmasının müəyyən bir modelə uyğun olduğunu düşünüblər. Onlara görə, kosmik qaz klasterlərdə toplanır, ulduzlar bu klasterlərdə yaranır və bu quruluşlar milyardlarla il ərzində tədricən böyüyür. Beləliklə, kainatın təxminən 14 milyard illik tarixi nəzərə alınaraq, ilk dövrlərində qalaktikaların hələ tam inkişaf etməmiş, kiçik və az kütləli olacağı gözlənilirdi.

     Lakin bu model 2021-ci ildə James Webb Kosmik Teleskopunun buraxılması ilə dəyişdi. Teleskopdan əldə edilən məlumatlar onu göstərdi ki, kainatın ilkin dövrlərində artıq tam formalaşmış böyük qalaktikalar mövcud olub. Bu kəşf kosmologiya sahəsində əsas nəzəriyyələrin yenidən qiymətləndirilməsinə səbəb olub. Əvvəlcə bu nəhəng qalaktikaların ölçüləri və parlaqlıqlarının aktiv qara dəliklərdən qaynaqlana biləcəyi düşünülürdü. Ancaq yeni məlumatlar onu göstərdi ki, bu qalaktikaların mərkəzində aktiv qalaktik nüvələr yoxdur. Bu isə onların böyük kütlələrinin və yüksək ulduz əmələ gətirmə sürətlərinin bilavasitə qalaktikalara aid olduğunu göstərir. Amma bu necə mümkün olub?

     Cenevrə Universitetindəki beynəlxalq bir tədqiqat qrupu James Webb Teleskopunun FRESCO tədqiqatından əldə edilən məlumatları araşdırıb. Bu məlumatlar göstərir ki, qalaktikaların qırmızıya sürüşmə göstəricisi z = 5-dən z = 9-a qədərdir. Bu, qalaktikaların işığının Böyük Partlayışdan cəmi 1-1.5 milyard il sonra yola çıxdığını göstərir. Qırmızıya sürüşmə işığın kainatın genişlənməsi səbəbindən daha uzun dalğa uzunluqlarına keçməsini ifadə edir və qalaktikaların yaşını təyin etmək üçün mühüm ölçü hesab olunur. Tədqiqat zamanı qalaktikaların məsafəsini və ulduz kütlələrini ölçmək üçün James Webb Teleskopunun Yaxın İnfraqırmızı Kamerası istifadə edilib. Teleskopun infraqırmızı işığı müşahidə etmək qabiliyyəti, kosmik tozla örtülmüş bu qalaktikaları daha ətraflı araşdırmağa imkan verir.

     Araşdırmada analiz edilən 36 böyük kütləli qara dəliyin əksəriyyətinin qalaktika formalaşması modellərinə uyğun olduğu, lakin 3-nün “ultranəhəng” kateqoriyasına aid edilərək qeyri-adi dərəcədə yüksək ulduz əmələ gətirmə sürətinə malik olduğu bildirilib. Tədqiqatçılara görə, bu qalaktikalarda ulduzlar kainatın daha sonrakı dövrlərindəki qalaktikalara nisbətən 2-3 dəfə daha effektiv şəkildə formalaşır. “Qırmızı Canavarlar”ın ulduz kütlələrinin böyük olması, mövcud qazın 50%-nin ulduza çevrilməsini tələb edir. Halbuki müasir qalaktikalarda bu göstərici adətən 20% dəyərində olur. Bu, ilkin kainatın qalaktika formalaşmasını sürətləndirən fərqli şərtlərə malik olduğunu göstərir.

     Araşdırmanın baş müəllifi Mengyuan Xiao bildirir ki, bu kəşf ilkin kainatın dinamikasını anlamaqda inqilabi əhəmiyyət daşıyır: "Bu qalaktikaları daha dərindən araşdırmaq, kainatın ilk dövrlərini formalaşdıran şərtlərlə bağlı yeni məlumatlar təqdim edəcək. “Qırmızı Canavarlar” ilkin kainatın araşdırılmasında yeni bir dövrün başlanğıcıdır". James Webb Teleskopu və Atacama Large Millimeter Array kimi qabaqcıl texnologiyalar vasitəsilə aparılacaq gələcək müşahidələr, bu nəhəng qalaktikaların formalaşmasının sirrini daha da aydınlaşdıra bilər. Daha böyük nümunələrlə aparılacaq tədqiqatlar ilkin kainatda bu qədər sürətli böyüməni mümkün edən qaz bolluğu, soyuma sürətləri və digər amillərə işıq sala bilər.